ئورنىڭىز: باش بەت ئۇچۇر-ساۋاتلار
ئەھۋالنى بىلمەي تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلسا جازانى كەچۈرۈم قىلىشقا بولامدۇ؟
بىرىنچى، ئەھۋالنى بىلمەي تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلسا جازانى كەچۈرۈم قىلىشقا بولامدۇ؟
ئېلىمىزنىڭ «ماركا قانۇنى»نىڭ 64-ماددىسىدا: «ماركا مەخسۇس ھوقۇقىغا چېقىلىشنىڭ تۆلەم سوممىسى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغان مەزگىلدە ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىقتىن ئېرىشكەن مەنپەئەت ياكى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىنغۇچىنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىنغانلىقتىن كىلىپ چىققان زىيىنى، ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغۇچىنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشىنى توسۇش ئۈچۈن چىقىم قىلغان مۇۋاپىق چىقىمىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. » دەپ بەلگىلەنگەن.
ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغۇچى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىقتىن ئېرىشكەن مەنپەئەت ياكى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىنغان كىشىنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىقى سەۋەبىدىن كىلىپ چىققان زىياننى بېكىتىشى تەس بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشىغا ئاساسەن 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن تۆلەم تۆلەشكە ھۆكۈم قىلىدۇ.
سېتىۋاتقىنى رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا چېقىلغان تاۋار بولۇپ،ساتقۇچى بۇ تاۋارغا ئۆزىنىڭ قانۇنلۇق يول ئارقىلىق ئېرىشكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ بېرەلىسە تۆلەم مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.
رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغان تاۋارلارنى ساتقاندا، ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغۇچىنىڭ سۇبيېكتىپ جەھەتتىكى قەستەنلىك بولۇش -بولماسلىقىدىن قەتئىينەزەر، ھەممىسى رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا چېقىلىش قىلمىشى بولۇپ ھىسابلىنىدۇ. ئەگەر ساتقۇچى ئۆزى ساتقان تاۋارلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ھوقۇقىغا چېقىلغان تاۋار ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرۇپ يەنىلا داۋاملىق ساتسا، مۇناسىپ تۆلەم مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. ئەگەر ساتقۇچى سۇبيېكتىپ جەھەتتە قەستەنلىك قىلمىسا، يەنى بۇ تاۋارنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغان تاۋار ئىكەنلىكىنى بىلمىسە، بۇ ماددىنىڭ 3-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، تۆلەم مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.
ساتقۇچىنىڭ سۇبيېكتىپ جەھەتتە قەستەنلىكى يوقلىقىغا قانداق ھۆكۈم قىلىش كېرەك؟
بۇ ماددىدا قاتتىق چەكلەش شەرتى بەلگىلەنگەن، يەنى ساتقۇچى بۇ تاۋارنىڭ ئۆزىنىڭ قانۇنلۇق ئېرىشكەنلىكىنى ، ھەمدە بۇ تاۋارنى تەمىنلىگۈچىنى كۆرسىتىپ بىرەلىسە، ئاندىن ساتقۇچىنىڭ سۇبيېكتىپ جەھەتتىكى قەستەنلىككە ئىگە ئەمەسلىكىنى بېكىتەلەيدۇ. بۇ تاۋارنىڭ ئۆزىنىڭ قانۇنلۇق ئېرىشكەنلىكىنى ئىسپاتلاشتا تالون، پۇل تۆلەش ئىسپاتى ۋە باشقا ئىسپاتلار بىلەن تەمىنلىيەلىشى كىرەك. تەمىنلىگۈچىنى كۆرسىتىش بولسا بۇ تاۋارنىت ەمىنلىگۈچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى، نامى، تۇرالغۇسى ياكى باشقا يىپ ئۇچى بىلەن تەمىنلەپ، تەكشۈرۈپ ئېنىقلاشنى كۆرسىتىدۇ.
ئىككىنچى، ئەھۋالدىن خەۋەرسىز ئەھۋال ئاستىدا ساختا ناچار تاۋارلارنى سېتىش تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىق ھېسابلىنامدۇ؟
ئېلىمىزنىڭ « تاۋار ماركىسى قانۇنى»نىڭ 52-ماددىسىدا مۇنداق بەلگىلەنگەن: «تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى بولسا، ھەممىسى رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز يەتكۈزىدۇ: (1) تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىنىڭ ئىجازىتى ئالماي تۇرۇپ، ئوخشاش بىر خىل تاۋار ياكى شۇنىڭغا ئوخشاش تاۋارلاردا رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ;( 2). رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا چېقىلغان تاۋارلارنى سېتىش ;( 3) باشقىلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى بەلگىلىرىنى ياساپ، خالىغانچە ياساپ چىققان، خالىغانچە ياساپ چىققان رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى بەلگىلىرىنى ساتقان ئەھۋاللار ;( 4) تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ، ئۇنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنى ئالماشتۇرۇش ھەمدە تاۋار ماركىسىنى ئالماشتۇرۇشقا تېگىشلىك تاۋارلارنى يەنە بازارغا سېلىش ;(5) باشقىلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا زىيان سالغان باشقا قىلمىشلار.
رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. باشقىلارنىڭ تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇش ھوقۇق-مەنپەئەتىگە زىيان يەتكۈزگەن بارلىق قىلمىشنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغان- قىلمىغانلىقىغا ھۆكۈم قىلىشتا ئاساسلىقى تۆت شەرت ھازىرلانغان ياكى ھازىرلىمىغانلىقىغا قاراش كېرەك: بىرىنچى، زىيان يەتكۈشۈش ئەمەلىيىتىنىڭ مەۋجۇتلۇقى؛ ئىككىنچى ، قىلمىشنىڭ قانۇنغا خىلاپلىقى؛ ئۈچىنچى، زىيان سېلىشنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىش كەلتۈرۈپ چىقارغان؛ تۆتىنچى، قىلمىشنىڭ قەستەنلىكى ياكى سەۋەنلىكى. يۇقارقى تۆت شەرت بىرلا ۋاقىتتا ھازىرلانغاندا ، ماركا ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشىنى شەكىللەندۈرىدۇ .
كۆپچىلىككە شۇنى ئەسكەرتىمىزكى ، مال كىرگۈزگەندە ياكى سېتىۋالغاندا ماركىسى، ئىشلەپچىقارغان ئورۇن قاتارلىق ئەھۋاللارنى چوقۇم تەپسىلى تەكشۈرۈش كىرەك. چۈنكى، سىز ئارقىلىق سېتىلغان تاۋاردىن مەسىلە چىققاندا سىز ئىگە بولۇپ قېلىشىڭىز مۈمكىن.
ئېلىمىزنىڭ «ماركا قانۇنى»نىڭ 64-ماددىسىدا: «ماركا مەخسۇس ھوقۇقىغا چېقىلىشنىڭ تۆلەم سوممىسى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغان مەزگىلدە ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىقتىن ئېرىشكەن مەنپەئەت ياكى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىنغۇچىنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىنغانلىقتىن كىلىپ چىققان زىيىنى، ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغۇچىنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشىنى توسۇش ئۈچۈن چىقىم قىلغان مۇۋاپىق چىقىمىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. » دەپ بەلگىلەنگەن.
ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغۇچى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىقتىن ئېرىشكەن مەنپەئەت ياكى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىنغان كىشىنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىقى سەۋەبىدىن كىلىپ چىققان زىياننى بېكىتىشى تەس بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشىغا ئاساسەن 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن تۆلەم تۆلەشكە ھۆكۈم قىلىدۇ.
سېتىۋاتقىنى رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا چېقىلغان تاۋار بولۇپ،ساتقۇچى بۇ تاۋارغا ئۆزىنىڭ قانۇنلۇق يول ئارقىلىق ئېرىشكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ بېرەلىسە تۆلەم مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.
رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغان تاۋارلارنى ساتقاندا، ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغۇچىنىڭ سۇبيېكتىپ جەھەتتىكى قەستەنلىك بولۇش -بولماسلىقىدىن قەتئىينەزەر، ھەممىسى رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا چېقىلىش قىلمىشى بولۇپ ھىسابلىنىدۇ. ئەگەر ساتقۇچى ئۆزى ساتقان تاۋارلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ھوقۇقىغا چېقىلغان تاۋار ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرۇپ يەنىلا داۋاملىق ساتسا، مۇناسىپ تۆلەم مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. ئەگەر ساتقۇچى سۇبيېكتىپ جەھەتتە قەستەنلىك قىلمىسا، يەنى بۇ تاۋارنىڭ ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلغان تاۋار ئىكەنلىكىنى بىلمىسە، بۇ ماددىنىڭ 3-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، تۆلەم مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.
ساتقۇچىنىڭ سۇبيېكتىپ جەھەتتە قەستەنلىكى يوقلىقىغا قانداق ھۆكۈم قىلىش كېرەك؟
بۇ ماددىدا قاتتىق چەكلەش شەرتى بەلگىلەنگەن، يەنى ساتقۇچى بۇ تاۋارنىڭ ئۆزىنىڭ قانۇنلۇق ئېرىشكەنلىكىنى ، ھەمدە بۇ تاۋارنى تەمىنلىگۈچىنى كۆرسىتىپ بىرەلىسە، ئاندىن ساتقۇچىنىڭ سۇبيېكتىپ جەھەتتىكى قەستەنلىككە ئىگە ئەمەسلىكىنى بېكىتەلەيدۇ. بۇ تاۋارنىڭ ئۆزىنىڭ قانۇنلۇق ئېرىشكەنلىكىنى ئىسپاتلاشتا تالون، پۇل تۆلەش ئىسپاتى ۋە باشقا ئىسپاتلار بىلەن تەمىنلىيەلىشى كىرەك. تەمىنلىگۈچىنى كۆرسىتىش بولسا بۇ تاۋارنىت ەمىنلىگۈچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى، نامى، تۇرالغۇسى ياكى باشقا يىپ ئۇچى بىلەن تەمىنلەپ، تەكشۈرۈپ ئېنىقلاشنى كۆرسىتىدۇ.
ئىككىنچى، ئەھۋالدىن خەۋەرسىز ئەھۋال ئاستىدا ساختا ناچار تاۋارلارنى سېتىش تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغانلىق ھېسابلىنامدۇ؟
ئېلىمىزنىڭ « تاۋار ماركىسى قانۇنى»نىڭ 52-ماددىسىدا مۇنداق بەلگىلەنگەن: «تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى بولسا، ھەممىسى رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز يەتكۈزىدۇ: (1) تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىنىڭ ئىجازىتى ئالماي تۇرۇپ، ئوخشاش بىر خىل تاۋار ياكى شۇنىڭغا ئوخشاش تاۋارلاردا رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ;( 2). رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا چېقىلغان تاۋارلارنى سېتىش ;( 3) باشقىلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى بەلگىلىرىنى ياساپ، خالىغانچە ياساپ چىققان، خالىغانچە ياساپ چىققان رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى بەلگىلىرىنى ساتقان ئەھۋاللار ;( 4) تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ، ئۇنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنى ئالماشتۇرۇش ھەمدە تاۋار ماركىسىنى ئالماشتۇرۇشقا تېگىشلىك تاۋارلارنى يەنە بازارغا سېلىش ;(5) باشقىلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا زىيان سالغان باشقا قىلمىشلار.
رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. باشقىلارنىڭ تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇش ھوقۇق-مەنپەئەتىگە زىيان يەتكۈزگەن بارلىق قىلمىشنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغان- قىلمىغانلىقىغا ھۆكۈم قىلىشتا ئاساسلىقى تۆت شەرت ھازىرلانغان ياكى ھازىرلىمىغانلىقىغا قاراش كېرەك: بىرىنچى، زىيان يەتكۈشۈش ئەمەلىيىتىنىڭ مەۋجۇتلۇقى؛ ئىككىنچى ، قىلمىشنىڭ قانۇنغا خىلاپلىقى؛ ئۈچىنچى، زىيان سېلىشنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىش كەلتۈرۈپ چىقارغان؛ تۆتىنچى، قىلمىشنىڭ قەستەنلىكى ياكى سەۋەنلىكى. يۇقارقى تۆت شەرت بىرلا ۋاقىتتا ھازىرلانغاندا ، ماركا ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشىنى شەكىللەندۈرىدۇ .
كۆپچىلىككە شۇنى ئەسكەرتىمىزكى ، مال كىرگۈزگەندە ياكى سېتىۋالغاندا ماركىسى، ئىشلەپچىقارغان ئورۇن قاتارلىق ئەھۋاللارنى چوقۇم تەپسىلى تەكشۈرۈش كىرەك. چۈنكى، سىز ئارقىلىق سېتىلغان تاۋاردىن مەسىلە چىققاندا سىز ئىگە بولۇپ قېلىشىڭىز مۈمكىن.
ئەسكەرتىش: بۇ ماقالىنى شىنجاڭ قۇياش ماركا ئىشلىرى شىركىتى تەييارلىغان، شىنجاڭنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى شىركىتىمىز ماركا ۋاكالەتچىلىك ھوقۇقى بېرىلگەنلەردىن باشقا ھەرقانداق شەخسنىڭ رۇخسەتسىز ئىشلەتمەسلىكىنى قاتتىق ئەسكەرتىمىز.
ھەمبەھىرلەش
