ئورنىڭىز: باش بەت ئۇچۇر-ساۋاتلار
دېلو مىسالى: باشقىلارنىڭ تاۋارماركىسىنى خالىغانچە ئىشلەتكەنلەر تۆلەم تۆلەيدۇ
ئاساسلىق دېلو ئەھۋالى:
شېنجېندىكى مەلۇم شىركەت 2017ـ يىلى قۇرۇلغان، ھەمدە 2020ـ يىلى ئىلتىماس قىلىپ «تېرىقچىلىق خاتىرىسى» ناملىق ماركىنى تاۋار ماركىسىغا رويخەتكە ئىلتىماس قىلىپ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن، كۈچكە ئىگە مۇددىتى 2030ـ يىلى 9ـ ئاينىڭ 20ـ كۈنىگىچە، ئىشلىتىشكە بېكىتىلگەن تاۋار مۇلازىمەت تۈرى 43ـ تۈر:تۇرالغۇ ۋاكالەتچىلىكى ( مېھمانخانا، تاماق بىلەن تەمىنلەيدىغان ياتاق )؛ قەھۋەخانا؛ ئاشخانا؛ تېز تاماقخانا؛ قاتارلىقلار. دەۋاگەر يۇقىرىقى تاۋار ماركىسىنى كارخانىنىڭ تىجارەت پائالىيىتىگە ئىشلىتىپ، بۇ ماركىنى نۇرغۇن يېمەك - ئىچمەك ماركىلىرى ئىچىدە ئۆز كارامىتىنى كۆرسىتىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىپ، كارخانىغا غايەت زور ئىقتىسادىي ئۈنۈم ياراتقان. كۆپ يىللىق تەرەققىيات ئارقىلىق دەۋاگەر شېنجېندا 40 نەچچە دۇكان ئېچىپ، ئىلگىرى - كېيىن بولۇپ جۇڭگونىڭ كۆزگە كۆرۈنگەن ئۆزگىچە يېمەك - ئىچمەك ماركىسى، مېھمانساراي كەسپى ئالتۇن داڭقان مۇكاپاتى كۆزگە كۆرۈنگەن يېمەك - ئىچمەك ماركىسى كارخانىسى، مېيتۈئەن سىرتقا سېتىش يىللىق ئەڭ ياخشى بۆسۈش مۇكاپاتى، قىزىل بۈركۈت مۇكاپاتى،2019 - يىللىق جۇڭگونىڭ كۆزگە كۆرۈنگەن يېمەك - ئىچمەك ماركىسىنى يارىتىش قاتارلىق شەرەپلەرگە ئېرىشكەن. جاۋابكار بولغۇچى مەلۇم دېھقانلار ئارامگاھى ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، ئۆز ئالدىغا ئاشخانىنىڭ ۋىۋىسكىسى، تاماق تىزىملىكى قاتارلىق جايلارغا «تېرىقچىلىق خاتىرىسى» بەلگىسىنى گەۋدىلىك ئىشلەتكەن، دەۋاگەر رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى بىلەن ئوخشاش ۋە ئوخشىشىپ كېتىدىغان بولۇپ، تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىشنى شەكىللەندۈرگەن. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، جاۋابكار دەۋاگەر رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش «تېرىقچىلىق خاتىرىسى» يېزىقىنى ئۆزىنىڭ يەككە تىجارەت كىنىشكىسىنىڭ نامى قىلىپ تىزىمغا ئالدۇرۇپ، ئالاقىدار ئىستېمالچىلارنىڭ جاۋابكارنىڭ مۇلازىمىتى بىلەن دەۋاگەرنىڭ مۇلازىمىتىنى ئارىلاشتۇرۇۋېتىشىنى ئاسانلا كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ناتوغرا رىقابەت شەكىللەندۈرگەن. شۇڭا دەۋاگەر سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىپ، جاۋابكاردىن «تېرىقچىلىق خاتىرىسى» رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىشنى توختىتىشنى ھەمدە ئىقتىسادىي زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلغان.
سوتنىڭ ھۆكۈمى:
خەلق سوت مەھكىمىسى سوت قىلىش ئارقىلىق، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تاۋار ماركىسى قانۇنى» نىڭ 57ـ ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىنىڭ ئىجازىتىنى ئالماي تۇرۇپ، بىر خىل تاۋارغا ئۇنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىپ ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋارغا ئۇنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىپ، ئاسانلا ئارىلىشىپ كېتىشنى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇش ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش قىلمىشىغا كىرىدۇ. «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ناتوغرا رىقابەتكە قارشى تۇرۇش قانۇنى» نىڭ 6ـ ماددىسىنىڭ ( 2 ) تارماقچىسىدا، تىجارەتچىلەر باشقىلارنىڭ بەلگىلىك تەسىرى بولغان كارخانا نامى ( جۈملىدىن نامى، نومۇرى قاتارلىقلار )، ئىجتىمائىي تەشكىلات نامى ( جۈملىدىن نامى قاتارلىقلار )، ئىسىم ـ فامىلىسى ( تەخەللۇسى، ئەدەبىي تەخەللۇسى، تەرجىمىسى قاتارلىقلار )نى خالىغانچە ئىشلەتسە بولمايدۇ،دەپ بەلگىلەنگەن. بۇ دېلودا دەۋاگەر رويخەتكە ئالدۇرۇش ئارقىلىق «دېھقانچىلىق خاتىرىسى» تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن، ھازىر كۈچكە ئىگە مۇددىتى ئىچىدە، باشقىلارنىڭ ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، دەۋاگەرنىڭ يۇقىرىقى رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنىڭ ھوقۇقىغا دەخلى تەرۇز قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ. لېكىن جاۋابكار ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ ھوقۇققا چېقىلدى دەپ شىكايەت قىلىنغان بەلگىنى دۇكاننىڭ ئىشىك بېشى، تاماق تىزىملىكى، دوۋيىن، مېيتۇئەن تەشۋىقاتى قاتارلىقلارغا ئىشلەتكەن، ئۇلار ئوخشاش بىر خىل تاۋارغا دەۋاگەر رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىپ، ئالاقىدار ئاممىدا ئاسانلا خاتا چۈشەنچە پەيدا قىلىپ، تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش ۋە ناتوغرا رىقابەت شەكىللەندۈرگەن، ھوقۇققا دەخلى ـ تەرۇز قىلىشنى توختىتىش، زىياننى تۆلەش قانۇن جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. دەۋاگەر دەۋا قىلغاندىن كېيىن، جاۋابكار ھوقۇققا دەخلى - تەرۇز قىلىش قىلمىشىنى دەرھال توختاتقان، يەنى رويخەتكە ئېلىپ تىزىملاشنى ئۆزگەرتكەن، ۋىۋىسكىنى چېقىۋەتكەن، قورۇما تىزىملىكىنى ئالماشتۇرغان، شۇڭا دەۋاگەرنىڭ ھوقۇققا دەخلى - تەرۇز قىلىشنى دەرھال توختىتىش دەۋا تەلىپىنى بىر تەرەپ قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق. دەۋاگەرنىڭ ئۆزىنىڭ زىيىنىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل - ئىسپات بىلەن تەمىنلىيەلمىگەنلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ، خەلق سوت مەھكىمىسى دەۋاگەرنىڭ تاۋار ماركىسىنىڭ قىممىتى، جاۋابكارنىڭ سۇبيېكتىپ خاتالىقىنىڭ دەرىجىسى، ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشىنىڭ ۋاسىتىسى، كۆلىمى، قىلمىشى ھەمدە دەۋاگەرنىڭ جاۋابكارنىڭ ھوقۇققا چېقىلىشىنى توسۇش ئۈچۈن چىقىم قىلغان مۇۋاپىق خىراجىتى قاتارلىق ئۇنىۋېرسال ئامىللارغا ئاساسەن، ئەھۋالغا قاراپ جاۋابكارنىڭ دەۋاگەرنىڭ ئىقتىسادىي زىيىنى ۋە مۇۋاپىق خىراجىتى ئۈچۈن جەمئىي 5000 يۈئەن تۆلىشىنى بېكىتىدۇ. ھۆكۈم ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، دەۋالاشقۇچى ئىككى تەرەپ نارازىلىق ئەرزى سۇنمىغان، ئۇنىڭ ئۈستىگە جاۋابكار ئۆزلۈكىدىن ئادا قىلغان.
سوتچىنىڭ ئەسكەرتىشى:
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تاۋار ماركىسى قانۇنى» نىڭ 48ـ ماددىسىدا مۇنداق بەلگىلەنگەن:تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش تاۋار ماركىسىنى تاۋار، تاۋار ئورۇسى ياكى قاچىسى، شۇنىڭدەك تاۋار سودا ھۆججىتىگە ئىشلىتىش ياكى تاۋار ماركىسىنى ئېلان تەشۋىقاتى، كۆرگەزمە ۋە باشقا سودا پائالىيەتلىرىدە ئىشلىتىش، تاۋار مەنبەسىنى پەرقلەندۈرۈش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ. يۇقىرىقى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ئەنئەنىۋى تاۋارغا تاۋار ماركىسى ئىشلەتكەندىن باشقا، ئېلان تەشۋىقاتى، كۆرگەزمە ۋە دۇكان ۋىۋىسكىسى قاتارلىق سودا پائالىيەتلىرىدە تاۋار ماركىسى بەلگىسىنى ئىشلىتىشمۇ تاۋار ماركىسى قانۇنى مەنىسىدىكى تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىشنى شەكىللەندۈرىدۇ. بۇ دېلودا، ھەمكارلىق دېھقانلار ھويلىسى دەۋاگەرنىڭ ئىجازىتىنى ئالماي تۇرۇپ، ئۇنىڭ دۇكان ۋىۋىسكىسى، تاماق تىزىملىكى ۋە دوۋيىن، مېيتۇئەن سۇپىسى تەشۋىقاتىدا «دېھقانچىلىق خاتىرىسى» رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنى گەۋدىلىك ئىشلىتىپ، ئالاقىدار ئاممىنى ئاسانلا خاتا تونۇشقا كەلتۈرۈپ، ئارىلىشىپ كېتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، دەۋاگەرنىڭ تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلغان، مۇناسىپ ھوقۇققا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. بۇ يەردە كەڭ سودىگەرلەرگە شۇنى ئەسكەرتىمىزكى، دۇكان ۋىۋىسكىسىنى لايىھەلىگەن، ئىشلەتكەندە، باشقىلارنىڭ تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا تولۇق دىققەت قىلىش كېرەك. قانۇن يۈرگۈزۈش ئەمەلىيىتىدە، ئۆلچەمگە لايىق تاۋار سېتىلغان تەقدىردىمۇ، تاۋار ماركىسى ھوقۇقى ئىگىسىنىڭ ئىجازىتىنى ئالمىغان ئەھۋالدا تاۋار ماركىسىنى دۇكان ۋىۋىسكىسى قىلىپ ئىشلەتسە، تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش شەكىللىنىدۇ، دەپ ئاسانلا بېكىتىلىدۇ.
ئەسكەرتىش: بۇ ماقالىنى شىنجاڭ قۇياش ماركا ئىشلىرى شىركىتى تەييارلىغان، شىنجاڭنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى شىركىتىمىز ماركا ۋاكالەتچىلىك ھوقۇقى بېرىلگەنلەردىن باشقا ھەرقانداق شەخسنىڭ رۇخسەتسىز ئىشلەتمەسلىكىنى قاتتىق ئەسكەرتىمىز.
سوتنىڭ ھۆكۈمى:
خەلق سوت مەھكىمىسى سوت قىلىش ئارقىلىق، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تاۋار ماركىسى قانۇنى» نىڭ 57ـ ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىنىڭ ئىجازىتىنى ئالماي تۇرۇپ، بىر خىل تاۋارغا ئۇنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىپ ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋارغا ئۇنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىپ، ئاسانلا ئارىلىشىپ كېتىشنى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇش ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش قىلمىشىغا كىرىدۇ. «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ناتوغرا رىقابەتكە قارشى تۇرۇش قانۇنى» نىڭ 6ـ ماددىسىنىڭ ( 2 ) تارماقچىسىدا، تىجارەتچىلەر باشقىلارنىڭ بەلگىلىك تەسىرى بولغان كارخانا نامى ( جۈملىدىن نامى، نومۇرى قاتارلىقلار )، ئىجتىمائىي تەشكىلات نامى ( جۈملىدىن نامى قاتارلىقلار )، ئىسىم ـ فامىلىسى ( تەخەللۇسى، ئەدەبىي تەخەللۇسى، تەرجىمىسى قاتارلىقلار )نى خالىغانچە ئىشلەتسە بولمايدۇ،دەپ بەلگىلەنگەن. بۇ دېلودا دەۋاگەر رويخەتكە ئالدۇرۇش ئارقىلىق «دېھقانچىلىق خاتىرىسى» تاۋار ماركىسىنىڭ مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن، ھازىر كۈچكە ئىگە مۇددىتى ئىچىدە، باشقىلارنىڭ ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، دەۋاگەرنىڭ يۇقىرىقى رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنىڭ ھوقۇقىغا دەخلى تەرۇز قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ. لېكىن جاۋابكار ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ ھوقۇققا چېقىلدى دەپ شىكايەت قىلىنغان بەلگىنى دۇكاننىڭ ئىشىك بېشى، تاماق تىزىملىكى، دوۋيىن، مېيتۇئەن تەشۋىقاتى قاتارلىقلارغا ئىشلەتكەن، ئۇلار ئوخشاش بىر خىل تاۋارغا دەۋاگەر رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىپ، ئالاقىدار ئاممىدا ئاسانلا خاتا چۈشەنچە پەيدا قىلىپ، تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش ۋە ناتوغرا رىقابەت شەكىللەندۈرگەن، ھوقۇققا دەخلى ـ تەرۇز قىلىشنى توختىتىش، زىياننى تۆلەش قانۇن جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. دەۋاگەر دەۋا قىلغاندىن كېيىن، جاۋابكار ھوقۇققا دەخلى - تەرۇز قىلىش قىلمىشىنى دەرھال توختاتقان، يەنى رويخەتكە ئېلىپ تىزىملاشنى ئۆزگەرتكەن، ۋىۋىسكىنى چېقىۋەتكەن، قورۇما تىزىملىكىنى ئالماشتۇرغان، شۇڭا دەۋاگەرنىڭ ھوقۇققا دەخلى - تەرۇز قىلىشنى دەرھال توختىتىش دەۋا تەلىپىنى بىر تەرەپ قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق. دەۋاگەرنىڭ ئۆزىنىڭ زىيىنىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل - ئىسپات بىلەن تەمىنلىيەلمىگەنلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ، خەلق سوت مەھكىمىسى دەۋاگەرنىڭ تاۋار ماركىسىنىڭ قىممىتى، جاۋابكارنىڭ سۇبيېكتىپ خاتالىقىنىڭ دەرىجىسى، ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشىنىڭ ۋاسىتىسى، كۆلىمى، قىلمىشى ھەمدە دەۋاگەرنىڭ جاۋابكارنىڭ ھوقۇققا چېقىلىشىنى توسۇش ئۈچۈن چىقىم قىلغان مۇۋاپىق خىراجىتى قاتارلىق ئۇنىۋېرسال ئامىللارغا ئاساسەن، ئەھۋالغا قاراپ جاۋابكارنىڭ دەۋاگەرنىڭ ئىقتىسادىي زىيىنى ۋە مۇۋاپىق خىراجىتى ئۈچۈن جەمئىي 5000 يۈئەن تۆلىشىنى بېكىتىدۇ. ھۆكۈم ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، دەۋالاشقۇچى ئىككى تەرەپ نارازىلىق ئەرزى سۇنمىغان، ئۇنىڭ ئۈستىگە جاۋابكار ئۆزلۈكىدىن ئادا قىلغان.
سوتچىنىڭ ئەسكەرتىشى:
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تاۋار ماركىسى قانۇنى» نىڭ 48ـ ماددىسىدا مۇنداق بەلگىلەنگەن:تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش تاۋار ماركىسىنى تاۋار، تاۋار ئورۇسى ياكى قاچىسى، شۇنىڭدەك تاۋار سودا ھۆججىتىگە ئىشلىتىش ياكى تاۋار ماركىسىنى ئېلان تەشۋىقاتى، كۆرگەزمە ۋە باشقا سودا پائالىيەتلىرىدە ئىشلىتىش، تاۋار مەنبەسىنى پەرقلەندۈرۈش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ. يۇقىرىقى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ئەنئەنىۋى تاۋارغا تاۋار ماركىسى ئىشلەتكەندىن باشقا، ئېلان تەشۋىقاتى، كۆرگەزمە ۋە دۇكان ۋىۋىسكىسى قاتارلىق سودا پائالىيەتلىرىدە تاۋار ماركىسى بەلگىسىنى ئىشلىتىشمۇ تاۋار ماركىسى قانۇنى مەنىسىدىكى تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىشنى شەكىللەندۈرىدۇ. بۇ دېلودا، ھەمكارلىق دېھقانلار ھويلىسى دەۋاگەرنىڭ ئىجازىتىنى ئالماي تۇرۇپ، ئۇنىڭ دۇكان ۋىۋىسكىسى، تاماق تىزىملىكى ۋە دوۋيىن، مېيتۇئەن سۇپىسى تەشۋىقاتىدا «دېھقانچىلىق خاتىرىسى» رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنى گەۋدىلىك ئىشلىتىپ، ئالاقىدار ئاممىنى ئاسانلا خاتا تونۇشقا كەلتۈرۈپ، ئارىلىشىپ كېتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، دەۋاگەرنىڭ تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلغان، مۇناسىپ ھوقۇققا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. بۇ يەردە كەڭ سودىگەرلەرگە شۇنى ئەسكەرتىمىزكى، دۇكان ۋىۋىسكىسىنى لايىھەلىگەن، ئىشلەتكەندە، باشقىلارنىڭ تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا تولۇق دىققەت قىلىش كېرەك. قانۇن يۈرگۈزۈش ئەمەلىيىتىدە، ئۆلچەمگە لايىق تاۋار سېتىلغان تەقدىردىمۇ، تاۋار ماركىسى ھوقۇقى ئىگىسىنىڭ ئىجازىتىنى ئالمىغان ئەھۋالدا تاۋار ماركىسىنى دۇكان ۋىۋىسكىسى قىلىپ ئىشلەتسە، تاۋار ماركىسى ھوقۇقىغا دەخلى ـ تەرۇز قىلىش شەكىللىنىدۇ، دەپ ئاسانلا بېكىتىلىدۇ.
ئەسكەرتىش: بۇ ماقالىنى شىنجاڭ قۇياش ماركا ئىشلىرى شىركىتى تەييارلىغان، شىنجاڭنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى شىركىتىمىز ماركا ۋاكالەتچىلىك ھوقۇقى بېرىلگەنلەردىن باشقا ھەرقانداق شەخسنىڭ رۇخسەتسىز ئىشلەتمەسلىكىنى قاتتىق ئەسكەرتىمىز.
ھەمبەھىرلەش
